Η ΑΠΡΟΣΩΠΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Τα ρήματα ανάλογα με το υποκείμενο που δέχονται διακρίνονται σε απρόσωπα και προσωπικά.

• Προσωπικά είναι εκείνα που δέχονται για υποκείμενό τους μια αντωνυμία η΄ένα όνομα που φανερώνει το α΄,β΄,γ΄ πρόσωπο ενικού η΄πληθυντικού . π.χ γράφω,πράττετε,ἑάλω 
• Απρόσωπα ονομάζονται εκείνα που δεν δέχονται για υποκείμενό τους κάποιο πρόσωπο του λόγου.

ΤΑ ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΑ ΑΠΡΟΣΩΠΑ ΡΗΜΑΤΑ

Αποκλειστικώς απρόσωπα ρήματα είναι μόνο το χρὴ(= πρέπει, είναι ανάγκη) και το ἔξεστι (= είναι δυνατό, επιτρέπεται).

Τα υπόλοιπα προέρχονται από προσωπικά ρήματα:

α) ενεργητικά, όπως:

δοκεῖ (= φαίνεται, νομίζεται, θεωρείται) δεῖ, πρέπει, προσήκει (= πρέπει, επιβάλλεται, αρμόζει) ἔνεστι, πάρεστι, ἔστιν (= είναι δυνατό) μέλλει (= πρόκειται) σημαίνει (= δίνεται σημείο) μέλει τινί (= ενδιαφέρει κάποιον) δηλοῖ (= είναι φανερό) φιλεῖ (= συνηθίζεται) διαφέρει (= υπάρχει διαφορά) παρέχει (= παρουσιάζεται ευκαιρία) ἔοικε (= φαίνεται) προχωρεῖ (= πάει καλά) λυσιτελεῖ, συμφέρει (= συμφέρει) ἐγχωρεῖ (= είναι δυνατό, επιτρέπεται) ἀρκεῖ (= είναι αρκετό)

β) παθητικά, όπως:

λέγεται, ἀγγέλλεται, θρυλεῖται, ἄδεται, (= λέγεται, διαδίδεται) ὁμολογεῖται (= αναγνωρίζεται) νομίζεται (= θεωρείται) ἐπέρχεταί τινι, παρίσταταί τινι (= έρχεται στο νου κάποιου) εἴμαρται (= είναι πεπρωμένο, είναι ορισμένο από τη μοίρα) ἁμαρτάνεται (= γίνεται σφάλμα) εἰκάζεται (= συμπεραίνεται) ὥρισται (= είναι καθορισμένο) ἐνδέχεται, ἐγγίγνεται (= είναι ενδεχόμενο) προβεβούλευται (= έχει βγει προκαταρτική απόφαση) ἐγγίγνεται (= επιτρέπεται)

Οι απρόσωπες εκφράσεις σχηματίζονται:

α) από ουδέτερο επιθέτου και το ρήμα ἐστί:

ῥᾴδιόν ἐστι (= είναι εύκολο) οἷόν τ΄ἐστι (= είναι δυνατό) δῆλόν ἐστι (= είναι φανερό) δεινόν ἐστι (= είναι φοβερό) προσῆκόν ἐστι (= είναι πρέπον) χαλεπόν ἐστι (= είναι δύσκολο) ἀγαθόν ἐστι (= είναι καλό) πλημμελές ἐστι (= είναι ανάρμοστο)

β) από ουδέτερο μετοχής και το ρήμα ἐστί:

εἰκός ἐστι (= είναι φυσικό) χρεών ἐστί (= είναι αναγκαίο) προσῆκόν ἐστι (= αρμόζει) δεδογμένόν ἐστι (= έχει αποφασιστεί) καθεστηκός ἐστι (= είναι καθορισμένο) δυνατόν ἐστι (= είναι δυνατό)

γ) από αφηρημένο ουσιαστικό και το ρήμα ἐστί:

ἀνάγκη ἐστί (= είναι ανάγκη) ὥρα ἐστί (= είναι ευκαιρία) ἀκμή ἐστι (= είναι η πιο κατάλληλη στιγμή) σχολή ἐστι (= υπάρχει διαθέσιμος χρόνος) θέμις ἐστί (= υπάρχει νόμος / συνήθεια) ἔργον ἐστί (= είναι επίπονο / δύσκολο) ἔργον ἐστί τινος (= είναι καθήκον κάποιου) κίνδυνός ἐστι (= υπάρχει κίνδυνος) λόγος ἐστί (= λέγεται) ἔθος ἐστί (= συνηθίζεται)

δ) από (τροπικό) επίρρημα και το ρήμα ἔχει:

ῥᾳδίως ἔχει (= είναι εύκολο) ἀναγκαίως ἔχει (= είναι αναγκαίο) εὖ ἔχει (= είναι καλό) ἀρκούντως ἔχει (= είναι αρκετό) προσηκόντως ἔχει (= είναι πρέπον) αἰσχρῶς ἔχει (= είναι ντροπή) καλῶς ἔχει (= είναι καλό) κακῶς ἔχει (= είναι κακό) ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΠΡΟΣΩΠΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ Το απρόσωπο ρήμα δέχεται για υποκείμενό του: Ένα απαρέμφατο π.χ. Χρή τόν ἀγαθόν πολίτην λέγειν τ' ἀληθῆ. Μια δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική,ειδική ή βουλητική πρόταση π.χ. Ἠγγέλθη ὅτι ἡττημένοι εἶεν Λακεδαιμόνιοι ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Το απαρέμφατο που εξαρτάται από απρόσωπο ρήμα,έχει ως υποκείμενο μια αιτιατική , που στη μετάφραση γίνεται ονομαστική π.χ.. Δεῖ ἡμᾶς λαβεῖν (= να πάρουμε) τά ἐνέχυρα. Τα περισσότερα απρόσωπα ρήματα συνοδεύονται από μια δοτική που ονομάζεται δοτική προσωπική.Αν αυτή η δοτική τραπεί σε αιτιατική πτώση αυτόματα έχουμε βρει το υποκείμενου του απαρεμφάτου(που ήταν το υποκείμενο του απρόσωπου ρήματος) Στις απρόσωπεσ εκφράσεις πολύ συχνά παραλείπεται το ἐστί .